Last European Wilderness
Gorski kotar
De natuurlijke gedeeltes van Gorski Kotar waren vroeger voor een lange tijd niet toegankelijk voor mensen, omdat ze wild en ongerept waren. Op oude landkaarten stond voor het Gorski Kotar gebied vaak de naam Hortus diabolicus geschreven, wat 'de duivelse tuin' betekent. En juist die ontoegankelijkheid maakte het mogelijk dat een zekere en afgeschermde ontwikkeling mogelijk was voor talrijke planten- en diersoorten. Uiteenlopende landschappen, een grootse bosvegetatie, bergrivieren, beken en meren, wilde natuurgedeeltes, netals ruime en harmonieues verdeelde leefgebieden zijn een groot rijkdom.
Om de boswereld te beleven in z'n natuurlijke grootheid, dient u een van onze bosoases te betreden zoals het nationale park Risnjak of kunt u op weg gaan naar de uithoeken van de bossige en stenen labyrinten van de ongerepte natuur zoals het strikte reservaat „Bijele i Samarske stijene“, waar bomen zelf omvallen van ouderdom of opdrogen als een in de hoogte uitstekend skelet en tientallen jaren rotten op de bodem van het bos en zo een huis bieden aan tientallen en honderden soorten paddestoelen, mossen, schimmels, algen, micro-organismen en talrijke kleinere en grotere dieren en diertjes, totdat de vruchtbare humus wordt overdragen aan de aarde en de mogelijkheid biedt aan nieuwe generaties bomen om de ontspruiten en te groeien. Een bijzonder mozaïek van een bosgemeenschap en een speels karstlandschap kan worden ervaren in het parkbos „Golubinjak“, dat op een relatief kleine oppervlakte talrijke natuurlijke schatten biedt die specifiek zijn voor berglandschappen.
Omdat zich in Gorski Kotar wegens de verschillende condities in de leefgebieden zowel loofbossen, gemengde loof- en naaldbossen als enkel pure naaldbossen, alsook nog andere bossoorten bevinden, kunnen we hier spannende en bijzondere reizen ervaren. Het is geen zeldzaam verschijnsel om op één van de vorstplaatsen in Gorski Kotar vanuit een loofbos zomaar een naaldbos in te stappen. Kegelvormige inhammen in het reliëf zorgen voor een lagere temperatuur in verhouding tot het omliggende gebied en zorgen voor vorst waardoor hier plantsoorten groeien die bestendig zijn tegen deze koude omstandigheden en daarom vinden we hier planten die typerend zijn voor bergtoppen. Een kleine reis door de plantenwereld van Gorskog Kotar is alsof we een reis hebben gemaakt van meer dan vijftienhonderd kilometer en zijn verhuisd naar het verre noorden van het Europese continent naar bijvoorbeeld een Scandinavisch land met het daargelegen boreaal woud!
De grootste rollen in de bosvegetatie van Gorski Kotar worden gespeeld door beukenbossen, dennenbossen en sparrenbossen. De bijzonder waardevolle flora in deze bossen wordt gevormd door talrijke endemen en relicten zoals het Sanicula epipactis berggras, het Vast vergeet-me-nietje of de grote Dovenetel.
De rijke bossen van Gorski Kotar worden ook gesierd door een overweldigende dierenwereld. Gorski Kotar is deel van het ecologische netwerk „Natura 2000“, dat bekend staat om het behoud van wilde soorten, verschillende typen woongebieden en vele soorten vogels zoals de steenarend, rotsduiven, oeraluilen, de auerhoen, buizerd, zwarte specht, specht en ruigpootuil. Middels ortinologisch onderzoek zijn in Gorski Kotar 97 soorten vogels geïdentificeerd, waarvan er 72 nestelen in het gebied van het nationale park „Risnjak“ en z'n directe omgeving. Sommige hiervan zullen de bezoekers van het park zeker spotten danwel horen bij een bezoek aan het park.
Gorski Kotar is ook het thuis van vele andere diersoorten. Dit is één van de weinige gebieden in Europa die zelfs vandaag nog alledrie de vertegenwoordigers van de grote wilde dieren behuist op het Europese kontinent: de bruine beer, de grijze wolf en de eurazische lynx. De levens van mensen en grote wilde dieren zijn van oudsher erg met elkaar verbonden op deze gebieden omdat ze dezelfde levensruimte en voedingsbronnen delen waardoor het in het verleden tot onenigheid kwam. Een coëxistentie vol vooroordelen, haat en negatieve symboliek heeft ertoe geleid dat de populaties van deze dieren in veel Europese landen vandaag volledig zijn uitgeroeid. Het feit dat Gorski Kotar ook vandaag het thuis is van deze majestueuze dieren zegt ons iets over de behouden landschappen en leefgebieden waar ze wonen. Vandaag de dag weten we veel meer over deze vertegenwoordigers van de grote wilde dieren en vooral over de relevantie van hun rol als roofdier in het ecosysteem maar ook als een factor die het natuurlijke landschap van Gorski Kotar vormgeeft.
Als u geluk heeft, lukt het misschien om tijdens uw bezoek aan het gebied van het nationale park „Risnjak“ of een andere hoek van de wildernis Gorski Kotar een glimp op te vangen van één van de vertegenwoordigers van de grote wilde dieren of een andere charismatische dierlijke bewoner zoals een vos, wilde kat, hinde, hert, wild zwijn, berggeit of zelfs de sympathieke otter terwijl u langs de rivier de Kupa wandelt.
Drie grote wilde bergdieren
Aan de leefgebieden in de bossen zijn drie grote wilde bergdieren verbonden – de lynx, de wolf en de beer. De lynx is voorzichtig en moeilijk te vinden. Een ontmoeting met een lynx is een echte zeldzaamheid dus wordt er gezegd dat diegene die hem tegenkomt een echte geluksvogel is. De lynx bespiedt zijn prooi vanuit een schuilplaats, verborgen op een hoge rots of een gevallen boomstam. De wolf is georiënteerd op een familiegericht bestaan en struint een groot territorium af met zijn familieleden – zijn roedel. Hij is schichtig en vermijdt de mens en het is netals bij de lynx zelden dat hij wordt gezien tijdens een boswandeling. De beer is een echte heerser van het bos. Ookal behoort hij tot de wilde dieren, slechts een heel klein gedeelte van zijn voedsel is vlees. Een beer doolt door de bossen en weiden op zoek naar smakelijke planten zoals de berenlook of de aronskelk en vruchten zoals beukennootjes, frambozen of bramen. Op zijn menu zijn ook insectenlarven te vinden of de resten van één van de prooien van de wolf of lynx. De beer is de trotse eigenaar van het beste geurvermogen in het bos en zijn neus brengt hem vaak in de problemen als hij hem achterna gaat bij het ruiken van menselijk afval van wandelaars of klimmers (zelf het bio-afval wat we vaak in het bos achterlaten) en in bewoond gebied komt.
De auerhoen
Op weinige gedeeltes van Gorski Kotar, voornamelijk boven de 1000 m, leeft ook een vogel die nauw verbonden is met oude, natuurlijke en bewaarde bossen – de auerhoen. Dit is onze grootste boskip en één van de meest bedreigde vogelsoorten in Kroatië. De hooggebergtes Risnjaka en Snježnika zijn belangrijke gebieden waar de vogel leeft en nestelt. Door de groeiende beschaving, de fragmentatie van leefgebieden en de vermindering van natuurlijk bosgebied vermindert de auerhoen in aantal, dus zijn beschermde gebieden maar ook natuurbehoud en oude bossen belangrijke om hem te behouden.
Het gezang van mannetjes biedt een ongewone ervaring. De mannetjes leven eenzaam, behalve in de lente wanneer ze elkaar treffen op traditionele zangplekken waar ze met hun gezang en opvallend optreden de vrouwtjes aantrekken. In de vogelwereld zijn de uiterlijke verschillen tussen mannetjes en vrouwtjes heel zichtbaar en zo heeft het vrouwtje van de auerhoen een minder aantrekkelijk uiterlijk dat het mogelijk maakt dat ze vrijwel perfect samensmelt met de grond zodat ze minder opvalt. Dit is belangrijk omdat ze op de grond nestelt.
Vlindervallei
De vallei van de Kupa, of iets preciezer, de noordelijke bovenstroom van de Kupa wordt ook wel de wonderbaarlijke Vlindervallei genoemd. Hydromorfologisch gaat het om een vallei met kleine langgerekte bekkens die laag bij het zeeniveau liggen en diep ingesneden zijn en daardoor een gematigd klimaat en warmere temperaturen hebben dan het koudere gedeelte van de rest van Gorski Kotar. In de Kupa vallei is ongeveer 60% van alle Kroatische vlindersoorten waargenomen.
